აღორძინების მხატვრობის ნათელი და ხალისიანი ფიგურა იყო რაფაელ სანტი. რაფაელი "ღვთის წყალობას" ნიშნავს. 
   რაფაელ სანტი დაიბადა 1483 წლის 6 აპრილს ქალაქ ურბინოში, იქაური ჰერცოგის სასახლის კარის პოეტისა და მხატვრის, ჯოვანი სანტის ოჯახში. მამამ აზიარა მომავალი გენიოსი ხელოვნების სამყაროს...

   1491 წელს რაფაელს დედა გარდაეცვალა, სამი წლის შემდეგ კი მამის, ორი ბიძისა და დედინაცვლის ხელში დარჩენილ ობოლს მხატვრობას 5 წლის განმავლობაში სასახლის მხატვარი - ტიმოთეო ვიტი ასწავლიდა. 

   1500 წელს რაფაელი პერუჯაში მიდის, სადაც სწავლას უმბრიული სკოლის წამყვანი მხატვრის - პიეტრო პერუჯინოს სახელოსნოში განაგრძობს და მალე შეკვეთებსაც იღებს. ალბიცინების საგვარეულოს შეკვეთით პატარა ქალაქ ჩიტაში სან-ფრანჩესკოს ეკლესიის საკურთხევლისთვის შექმნილმა ბრწყინვალე "მარიამის ნიშნობამ"” ფაქტობრივად დაასრულა მისი შემოქმედების ადრეული - "პერუჯინული" პერიოდი.

   1503 წელს 20 წლის რაფაელი ფლორენციაში გადადის, რომლისთვისაც უკვე ვიწროა უმბრიული სკოლის ჩარჩოები... აქ იგი დაუახლოვდა მხატვრებსა და არქიტექტორებს, მაგრამ მთავარი მისთვის ლეონარდო და ვინჩის მეთოდის გაცნობაა - დიდი მხატვრის კვალად, ის იწყებს მუშაობას ნატურიდან, სწავლობს ანატომიას, სხეულის მოძრაობის მექანიკას, რთულ პოზებსა და რაკურსებს, ეძებს დაბალანსებულ კომპოზიციურ "ფორმულებს".   
    "აღორძინების დიდი იტალიელი მხატვარი, მონტესკიე წერდა რაფაელის შესახებ: „მისი მადონები საოცრად უბრალონი და ამავე დროს საოცრად ნატიფი და ჰარმონიულნი არიან. მათში დედობის იდეალია გამოხატული“. „სიქსტის მადონა“ მსოფლიო ხელოვნების შედევრია“.

                                                                                                       "საიდუმლო სერობა" მილანში, სანტა მარია დელე გრაციეს ეკლესიის ჩრდილო ფასადზეა გამოსახული. ლეონარდო ექსპერიმენტებს ატარებდა და ფრესკა ბუნებრივი საღებავით დახატა, რის გამოც "საიდუმლო სერობა" ხშირ რესტავრირებას საჭიროებს. სურათზე არ იგრძნობა რელიგიური სიუჟეტებისათვის დამახასიათებელი სტატიკურობა, ლეონარდომ სავსებით განსხვავებული, ადამიანური განცდების მქონე სახეები წარმოგვიდგინა. 

ფრესკის შექმნის ისტორია ერთობ საინტერესოა: ლეონარდო და ვინჩი პრობლემის წინაშე დადგა: მას უნდა განესახიერებინა სიკეთე იესოს, ბოროტება კი იუდას სახით. 

ერთხელ მხატვარი მომღერლების გუნდის გამოსვლას ესწრებოდა და ერთ-ერთ ყმაწვილ მომღერალში ქრისტეს ნათელი, სრულყოფილი სახე შეიცნო. ახალგაზრდა სახელოსნოში მიიწვია და რამდენიმე ჩანახატი გააკეთა. სამ წელიწადში მხატვარმა ტილო თითქმის დაასრულა, მაგრამ ვერაფრით მიაგნო ტიპაჟს, რომელიც იუდას დასახატავად გამოდგებოდა. არადა, ფრესკის დამკვეთი ლოდოვიკო სფორცა აჩქარებდა.

მხატვარი დადიოდა მილანის ქუჩებსა და სამიკიტნოებში, აკვირდებოდა ადამიანების სახეებს და კარგა ხნის შემდეგ ერთი ბინძური, ჩამოძონძილი, ნაადრევად დაბერებული კაცი აღმოაჩინა, ეტიუდის შესაქმნელად დრო აღარ რჩებოდა და მხატვარმა თანაშემწეებს უბრძანა, ტაძარში წაეყვანათ იგი. გაჭირვებით წაათრიეს მთვრალი მაწანწალა ეკლესიაში და ვინჩიმ დახატა იუდა - მის სახეზე აღბეჭდილი იყო ცოდვა, ეგოიზმი და ბედუკუღმართობა.

როდესაც მხატვარმა სამუშაო დაასრულა, გამოფხიზლებულმა მათხოვარმა თვალი გაახილა, გაოცებულმა მიმოიხედა და როგორც კი ნახატი დაინახა, შეშინებულმა წამოიყვირა: "ეს ნახატი მე ნანახი მაქვს!" "კი მაგრამ, საიდან?" - გაუკვირდა ლეონარდოს. "სამი წლის წინ, სანამ ყველაფერს დავკარგავდი, გუნდში ვმღეროდი. ერთმა მხატვარმა წამიყვანა და ჩემი სახე ქრისტეს დასახატავად გამოიყენა"...

ჯოკონდა - სიკვდილ-სიცოცხლის კონტრასტი 

"მონა ლიზა" ("ჯოკონდა") მსოფლიოში ყველაზე ცნობილი ნახატია. იგი ლუვრის მუზეუმში მილიონობით მნახველს იზიდავს. "მონა ლიზას" წლების განმავლობაში ჩაჰკირკიტებდნენ ხელოვნებათმცოდნენი და ფერწერის ექსპერტები, რათა გაერკვიათ საიდუმლო, რომელსაც უცნობი ქალის პორტრეტი მალავს. დღემდე არსებობს რამდენიმე სადავო და ხშირად აბსურდული მოსაზრება პორტრეტის მოდელის ვინაობაზე: ფლორენციელი ვაჭრის დელ ჯოკონდოს ცოლი; კატარინა სფორცა; იზაბელა დ,ესტე; ვინმე იდეალური ქალი; ყმაწვილი ქალის სამოსში, ავტოპორტრეტი... მაგრამ ეს არაა ჯოკონდას მთავარი საიდუმლო! 

ნახატის კომპოზიციიდან ჩანს, რომ ლეონარდო არ ცდილობდა, შეექმნა ინდივიდუალური პორტრეტი.”"მონა ლიზა" იყო ხორცშესხმა მხატვრის იდეებისა, რომლებზეც ის "ტრაქტატში მხატვრობის შესახებ" წერდა. ჯოკონდას გამომეტყველების საიდუმლო სინათლის ოსტატურად განაწილებაშია. ამიტომაც არის, რომ ქალი მნახველს სხვადასხვა კუთხიდან სხვადასხვა გამომეტყველებით წარუდგება ხოლმე, ის თითქოს ცოცხალია... მაგრამ ეს მხოლოდ ეფექტის დასაწყისია. 

თვალთახედვის ოდნავი შეცვლის შედეგადაც კი სახე იღებს თავის ქალის გამოკვეთილ გამოხატულებას, ჩვენ წინაშე უკვე არაა მოღიმარი ქალი, არამედ... სიკვდილის დამცინავი გამოსახულება! ეს ძალიან კარგად ჩანს ორიგინალის თვალიერებისას, მაგრამ არ აღიქმება რეპროდუქციებსა და ასლებში. იქმნება ძლიერი ფსიქოლოგიური ეფექტი, კონტრასტის ეფექტი, როდესაც ერთ სახეშია შერწყმული ორი სრულიად ურთიერთსაწინააღმდეგო საწყისი. და რაც უფრო ძლიერია კონტრასტი, მით ძლიერია ზემოქმედება, თუმცა სიცოცხლესა და სიკვდილზე უფრო ძლიერი კონტრასტის მოფიქრება შეუძლებელია და ამაშია სწორედ ლეონარდოს გენიალურობა. საიდუმლო ის არის, როგორ მოახერხა მხატვარმა ლამაზი ქალის სახეში ასე ნათლად გამოეხატა თავის ქალა, სიკვდილი

მის ერთ-ერთ ბოლო ნამუშევარში, საქვეყნოდ ცნობილ შედევრში, "მონა ლიზა"  სრულიად დარღვეულია პორტრეტის იმდროინდელი ხატვის წესები, ქალი დახატულია თითქმის მთელი ტანით, მაშინ, როდესაც ადამიანის პორტრეტს მხოლოდ გულმკერდამდე ხატავდნენ.

ლეონარდო ამბიდექსტრი იყო - ერთნაირად ხმარობდა ორივე ხელს, მაგრამ მისი ნაშრომების უმეტესობა მარცხენა ხელითაა დაწერილი - მარჯვნიდან მარცხნივ.

ლეონარდოს 7 ათასამდე ხელნაწერი, ჩანახატი თუ პროექტი დარჩა უამრავ დარგში, ფერწერული ტილო კი სულ 20-მდე. გენიოსი არასდროს ჩქარობდა ტილოს დასრულებას. მისი მუშაობის ნელი ტემპი სალაპარაკოდ ჰქონდათ. დაუმთავრებელი ნახატი მხატვრისათვის "ცოცხალს" ნიშნავდა, დამთავრებული კი სიკვდილს...  

ლეონარდო ვეგეტარიანელი ყოფილა: "თუ ადამიანები თავისუფლებას ვესწრაფვით, რატომ ვსვამთ ფრინველებსა და ცხოველებს გალიებში? რატომ ვსპობთ სასტიკად მათ? ჩვენ სხვისი სიკვდილით ვცოცხლობთ". მისი დაუცხრომელი გენია კულინარიასაც კი გადასწვდა: 13 წლის განმავლობაში მილანელ დიდებულთა წვეულებების უცვლელი ხელმძღვანელი იყო და რამდენიმე ეშმაკური მოწყობილობაც შექმნა მზარეულთა შრომის გასაადვილებლად: "ლეონარდოსგან" - ასე ერქვა მილანში განთქმულ თხლად დაჭრილ ხორცის კერძს, ხოლო მისი საინჟინრო თუ სხვა პროექტების შესწავლამ კი მეცნიერები დაარწმუნა, რომ უმრავლესობამ თავის დროზე მხოლოდ მასალების არარსებობის გამო ვერ შეისხა ხორცი.

1513-1514 წლებში ლეონარდო რომშია, სადაც პაპმა ლეო  X-მ მიიწვია, 1516 წელს კი ფრანგთა მეფის, ფრანსუა  I-ის მიწვევით ჩადის საფრანგეთში. და ვინჩიმ სიცოცხლის უკანასკნელი წლები დ,ამბუაზის ციხე-დარბაზში გაატარა. აქვე გარდაიცვალა 1519 წლის 2 მაისს.
იმდროინდელი მსოფლიოს ფაქტობრივად ერთ-ერთი მბრძანებელი - ფრანსუა I  დიდი სწავლა-განათლებით ვერ დაიკვეხნიდა, მაგრამ ლეონარდოს ფასი კარგად იცოდა და თავისი მიწვევით ჩასულ გენიოსს დაუყოვნებლივ უბოძა "მეფის პირველი მხატვრის, არქიტექტორისა და ინჟინრის" წოდება. ამბობენ, რომ გენიოსმა მეფის ხელებზე დალია სული. ლეონარდოს გარდაცვალებიდან 25 წლის შემდეგ მასზე დაწერენ: "მეფეს ძალიან უყვარდა ლეონარდო და იმდენად სცემდა პატივს, იშვიათი იყო დღე, სასაუბროდ არ სწვეოდა. ხელმწიფეს არ სჯეროდა, რომ ასეთი ადამიანი ოდესმე კიდევ შეიძლებოდა მოვლენოდა სამყაროს"...
 

     ლეონარდო და ვინჩი 1452 წლის 15 აპრილს დაიბადა იტალიაში. მომავალი გენიოსის მამა სერ პიერო ფლორენციელი მდიდარი ნოტარიუსი და მიწათმფლობელი იყო, ხოლო დედა, კატარინა, გლეხის ქალი გახლდათ, რომელზეც თითქმის არაფერია ცნობილი. ლეონარდო მათი უკანონო შვილი იყო. ბავშვობიდანვე  ხატავდა ყველაფერს, რასაც კი ხედავდა.

1466 წელს, 14 წლის ლეონარდო ტოსკანის პატარა სოფელ ვინჩიდან ფლორენციაში გადავიდა, სადაც მამამ სასწავლებლად სამხატვრო სახელოსნოში მხატვარ ანდრეა  დელ ვეროკიოსთან მიაბარა. 20 წლისა უკვე პროფესიონალი მხატვარი იყო. 


1482 წელს ლეონარდო და ვინჩი საცხოვრებლად მილანში გადადის, რომელსაც მილანის ჰერცოგი ლოდოვიკო სფორცა (მეტსახელად "მორო") მართავდა. მან და ვინჩი თავის კარზე მიიწვია არა როგორც მხატვარი, არამედ როგორც... ხუროთმოძღვარი, ინჟIინერი და სამხედრო ფორტიფიკაციების ექსპერტი!  ლეონარდო ბარბითზეც შესანიშნავად უკრავდა. 

როცა სფორცამ აკადემიის დაარსება დაავალა, ლეონარდომ დაწერა "ტრაქტატი მხატვრობის შესახებ" - ყველა დროის მხატვართათვის სამაგიდო წიგნი. მსოფლიო ხელოვნების უდიდესი ქმნილებაც "საიდუმლო სერობა" (1496-1498) სწორედ  მილანში შექმნა ლეონარდო და ვინჩიმ. 

      

 დასავლეთ ევროპის კულტურის და ხელოვნების აყვავების ეპოქაა, რომელიც XIV-XVI საუკუნეებში პირველად იტალიაში, შემდეგ კი ევროპის სხვა ქვეყნებში გავრცელდა.რენესანსის,ისევე როგორც ანტიკური ეპოქის ხელოვნებაში, მთავარი ადამიანის ფიზიკური სილამაზის და შინაგანი ძალის წარმოჩენა იყო.
აღორძინების პერიოდს თავისი ტიპიური ნიშნები ახასიათებს:კომპოზიცია–სიმეტრიულია და გეომეტრიული ფიგურების პრინციპითაა აგბული;ფორმა–მოცულობითი და რეალისტურია;იგრძნობა ჰარმონია და შინაგანი სიმშვიდე;პერსპექტივის კანონები დაცულია.
ეს იყო ტიტანთა ეპოქა,ლეონარდო,რაფაელი და მიქელანჯელო სწორუპოვარი სამეულია.მათ ნაწარმოებში განსაკუთრებით მკაფიოდაა გამოხატული აღორძინების ეპოქის ხელოვნების ნიმუშები თავის დამახასიათებელი ტიპიური ნიშნებით.

       ელ გრეკო ხატავს წმინდა ოჯახბის წევრის სულიერ სიმშვიდეს.ღვთისმშობლის,იესოს  და წმინდა ანასა და წმინდა იოსების გარდა,აქ კიდევ ერთი ბავშვია იოანე,რომელიც მომავალში იესოს მონათლავს.მას ხელში ხილით სავსე ვაზა უჭირავს და სიდინჯით აწვდის ხილს წინდა ოჯახს.
    ელ გრეკომ საოცრად გადმოსცა ქრისტეს ნათლისღების რელიგიუი სწავლება, სურათში "ნათლისღება".ცალი მუხლით დაჩოქილი,თავმდაბალი იესო უფლის მორჩილებით ინათლება.იოანე ნათლისმცემელი იესოს წყალს ნიჭარიდან ასხამს.წყალი სიმსუბუქიტ ეშვება მის თავზე.მტრედი– სულიწმინდა,იოანეს ხელისკენაა მიმართული.ის სხივებშია გახვეული.ტილოზე საცრადაა გამოსახული შინაგანი და ზეციური სინათლის კონტრასტი.
     გამორჩეულია ელ გრეკოს "ჯვარცმული ქრისტე და ორი დონატორი"ორი დონატორი ნახატის შემკვეთია.მთგან ერთი კათოლიკური ეკლესიის სასულიერო პირია,მეორე ესპანელი დიდებული.მათ სახეზე აღბეჭდილია: მოკრძალება,რიდი,იმედი,გადარჩენის სურვილი.ჯვარცმული იესო კი ზეცისკენ იყურება და უფლის განჩინებას მოელის.იესოს არაამქვეყნიური სხივი ადგას.ტილოს ტრაგიზმს ელვასავით თვალისმომჭრელი იმედი ასხივოსნებს.როცა ეს ტილო იქმნებოდა არაერთი მსგავსი სიუჟეტისა და თემატიკის ტილოები დაუხატავთ.ზოგიერთ მათგანს მხოლოდ რელიგიური თვალსაზრისის ღირებულება შემორჩა ელ გრეკოს  "ჯვრცმული ქრისტე და ორი დონატორი"კი ყოველდღე ხელახლა შეიძლება შეიცნო.ლუვრში მის სანახავად უამრავი ხელოვნების მოყვარული ჩადის.  
      ელ გრეკოს ფასი ერთეულება იცოდნენ.დიდი ოსტატი გარდაიცვალა ტოლედოში,ფაქტობრივად ფუნჯით ხელში.თანამედროვეებმა დავიყებას მისცეს მისი შემოქმედება.მას არ ყოლია წინამორბედი და არ დაუტოვებია ღირსეული მიმდევრებიც.